Theo truyền thống dân tộc, vào đầu năm mới Âm lịch, dân ta thường cúng tết Tất niên để tiễn đưa năm cũ và cúng giao thừa để đón năm mới. Đây là lễ cúng mang tính tri ân năm cũ đã mang đến cho ta nhiều may mắn, và đón mừng năm mới với nhiều hy vọng sẽ có được nhiều thành đạt. Dưới đây xin hướng dẫn cụ thể cho việc này:
CÚNG ĐẦU NĂM MỚI Canh Tý 2020
Theo truyền thống dân tộc, vào đầu năm mới Âm lịch, dân ta thường cúng tết Tất niên để tiễn đưa năm cũ và cúng Giao thừa để đón năm mới. Đây là lễ cúng mang tính tri ân năm cũ đã mang đến cho ta nhiều may mắn, và đón mừng năm mới với hy vọng sẽ có được nhiều thành đạt. Năm nay ta cúng Tất niên năm Kỷ Hợi 2019 và cúng Giao thừa năm Canh Tý 2020. Dưới đây xin hướng dẫn cụ thể cho việc này.
1) Cúng Tất niên năm Kỷ Hợi
(Cúng trong ngày 30 Tết, trước giờ Tý ngày 1 tháng Giêng)
Đồ lễ:
Gồm lễ chay cho bàn thờ Phật; lễ chay và lễ mặn cho bàn thờ Thần linh và Gia tiên.
Đồ lễ gồm có: Hương nến (hoặc đèn dầu) nước, hoa, mâm ngũ quả (có cho cả bàn thờ Phật, bàn thờ Thần linh và Gia tiên), trái cây, kẹo bánh ngọt, oản phẩm, trầu cau, tiền thật, mâm cơm rượu cúng tất niên, có bánh chưng và các bánh Tết khác nếu có. Nên có hoa Đào hoặc hoa Mai. Mâm ngũ quả giữ đến hết 3 ngày Tết. Thắp hương vòng liên tục cho hết 3 ngày Tết.
Chú thích: Mọi đồ lễ đều phải tươi thơm, không bị ôi thiu hoặc nhiễm hóa chất độc.
Lời khấn:
Người xưa đã biết, mỗi năm có một vị Thiên quan được Nhà Trời phái xuống cai quản cả năm, vì vậy trong bài khấn đầu năm cần nhắc đến vị này. Chính xác thì đây là một Thiên quan (hàm như cỡ Thành hoàng đình làng hay Đức Ông ở chùa ở cõi Trần) theo dõi công việc Nhà Trời và Hạ giới suốt năm Dương lịch. Đây là có thật, không phải là truyền thuyết.
Lời khấn dưới đây là thí dụ dùng cho Tết Kỷ Hợi, cúng tất niên năm Kỷ Hợi. Đây là lời khấn nôm, cứ thành tâm nghĩ sao nói vậy, không cần phải cầu kỳ.
a/ Khấn tại ban thờ Phật:
Con kính lạy Đức Phật… (mà gia chủ đang thờ).
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, ngày tất niên của năm Kỷ Hợi, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, xin thành tâm kính dâng Đức Phật. Thay mặt gia đình, con xin có lới chúc mừng năm mới đến Đức Phật nhân dịp đón Xuân về. Con xin đội ơn Đức Phật trong năm qua đã phù hộ độ trì, dìu dắt chúng con gặp được nhiều may mắn. Cúi xin Đức Phật giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật, tiếp tục phù hộ cho gia đình chúng con.
Xin kính lạy (3 lần 3 vái).
b/ Khấn tại ban thờ Thần linh và Gia tiên:
Con lạy kính lạy các Chư Phật mười phương (3 lần 3 vái).
Con lạy ngài Thiên quan hành khiển năm Kỷ Hợi.
Con lạy các quan Thần linh Thổ công, Thần long mạch... cai quản vùng chúng con ở.
Con lạy ông bà Tổ tiên dòng họ…
Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp năm Kỷ Hợi, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, mâm cơm rượu, xin thành tâm kính dâng:
- Ngài Thiên quan hành khiển năm Kỷ Hợi,
- Các vị Thần linh khu vực, Thần linh tại gia, Thần long mạch... cai quản vùng chúng con ở,
- Ông Bà tổ tiên dòng họ….
Cúi xin các vị Thiên quan, Tôn quan, Ông Bà tổ tiên hiển linh trước án, thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con.
Chúng con xin đội ơn ngài Thiên quan hành khiển năm nay, các vị Tôn Thần, Ông Bà tổ tiên trong năm đã phù hộ độ trì cho chúng con được nhiều thành đạt và nhiều may mắn.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chứng giám và phù hộ độ trì.
Xin kính lạy (3 lần 3 vái).
2) Cúng đầu năm mới 2020
(Cúng Giao thừa và cúng mồng một Tết vào đầu giờ Tý-23h25 ngày 30 Tết)):
Người xưa cúng Giao thừa có 2 lễ: Lễ cúng Giao thừa và lễ cúng Gia tiên sau Giao thừa. Cúng Giao thừa là cũng Trời, ở quê thường làm ở ngoài trời, cúng Gia tiên thì làm trên bàn thờ trong nhà. Nay có thể cúng cả trên bàn thờ trong nhà đều được. Có thể gộp 2 lễ thành 1 cho đơn giản cũng được, nhưng cúng riêng được thì hay hơn.
Đồ lễ: Gồm các thứ cúng chay và cúng mặn như cúng Tất niên nêu trên. Lễ mặn có thể là chân giò luộc, hoặc có thể cúng một mâm cỗ. Thêm quần áo giày mũ cho ngài Thiên quan hành khiển năm Kỷ Hợi và các Thần linh, Thần Long mạch, mỗi vị 1 bộ (thực ra đây chỉ là tượng trưng thôi, chứ không thật, có quần áo giày mũ hay không đều được).
Tất cả đặt trên bàn ngoài trời, hoặc trên bàn thờ trong nhà. Cúng vào giờ Tý giao thừa (23- 1h), nên cúng vào khoảng 23h15 ngày 30 Tết. Ba ngày tết thắp hương nến liên tục (dùng hương vòng). Cứ mỗi sáng lại một lần thay nước và thắp 1 nén hương cho mỗi bát hương. Sau ngày mồng 3 tết thì hoá vàng. Đến đây là hết lễ đầu năm mới.
a) Lời khấn lễ Trời (ngoài nhà):
- Nam mô Trời Thượng quyền vũ trụ (1 vái).
- Nam mô Ngọc Hoàng Thượng Đế (1 vái).
- Con xin kính lạy Trời, Ngọc Hoàng DO OTDA Thượng Đế và các Thiên quan Nhà Trời (1 vái).
Con tên là...., là chủ gia đình ở tại...., xin kính cáo Trời và NHTĐế: Bây giờ đã là giờ Giao thừa bước sang năm mới (Kỷ Hợi), gia đình chúng con xin có chút lễ mọn đặt trên hương án để kính dâng Trời Thượng quyền, các NHTĐế, cùng các Thiên quan Trời và Nhà Trời. Kính mong Trời. Ngọc Hoàng Thượng Đế cùng các Thên quan vui lòng thụ hưởng lễ vật và phù hộ độ trì cho gia đình chúng con. Xin Trời, NHTĐế và các Thiên quan chỉ giáo cho chúng con đường đi nước bước để cho mọi thành viên trong gia đình chúng con năm nay được mọi sự may mắn: khỏe mạnh, có bệnh thì chữa được bệnh, làm ăn tấn tới, hạnh phúc gia đình được đảm bảo. Chúng con nguyện một lòng tin tưởng vào Trời Thượng quyền và NHTĐế, đặng phấn đấu hết mình đóng vào việc xây dựng một xã hội văn minh tiến bộ ở Việt Nam.
Con xin đội ơn.
Xin kính lạy (3 vái).
b) Lời khấn trên ban thờ Phật:
Con kính lạy Đức Phật… (mà gia chủ đang thờ).
Nay đang là giờ giao thừa chuyển tiếp năm Kỷ Hợi 2019 sang năm mới Canh Tý 2020, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, xin thành tấm kính dâng Đức Phật. Chúng con xin có lời chúc mừng năm mới đến Đức Phật. Cúi xin Đức Phật hiển linh trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, chỉ giáo cho chúng con đường đi nước bước để cho gia đình chúng con gặp được nhiều may mắn trong năm mới này (muốn cầu gì nữa thì kể ra).
Xin kính lạy (3 lần 3 vái).
c) Lời khấn trên ban thờ Thần linh Gia tiên:
Con lạy Chư Phật mười phương (3 vái).
Con lạy ngài Thiên quan Hành khiển năm Kỷ Hợi.
Con lạy quan Thần linh Thổ công, Thần long mạch… cai quản vùng chúng con ở.
Con lạy ông bà Tổ tiên dòng họ…
Nay đã là giờ giao thừa năm Kỷ Hợi 2019 sang năm mới Canh Tý 2020, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), phu thê… (họ tên vợ) cùng con cháu trong nhà có chút lễ mọn cùng mâm cơm rượu xin thành tâm kính dâng:
- Ngài Thiên quan Hành khiển năm Kỷ Hợi.
- Các vị Thần linh khu vực, Thần linh tại gia, Thần long mạch… cai quản vùng chúng con ở,
- Ông Bà tổ tiên dòng họ….
Chúng con xin có lời chúc mừng năm mới đến các Thiên quan, Tôn quan và Ông Bà tổ tiên dòng họ... Cúi xin các vị hiển linh trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con.
Chúng con có quần áo giày mũ kính dâng ngài Thiên quan hành khiển năm nay và các vị Tôn quan.
Cúi xin trong năm mới này ngài Thiên quan Hành khiển, các vị Tôn thần, ông bà tổ tiên phù hộ cho chúng con, chỉ cho đường đi nước bước để được luôn luôn khỏe mạnh, bình an, con cháu làm ăn phát đạt, học hành tấn tới, gặp nhiều may mắn. (Muốn cầu gì cụ thể nữa thì kể ra).
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chứng giám và phù hộ độ trì.
Xin kính lạy (3 lần 3 vái).
Giữ hương vòng cháy liên tục 3 ngày đêm. Cuối ngày Mồng 3 Tết thì cúng hóa vàng, kết thúc việc cúng đầu năm mới.
